Co znajdziesz w artykule?
Temponaszego życia nieustannie przyspiesza, a nasze ambicje sięgają wyżej niż kiedykolwiek, stres stał się naszym codziennym towarzyszem. Często słyszymy, że stres to wróg, którego należy unikać za wszelką cenę. Ale czy to cała prawda? Co jeśli powiem Ci, że stres, ten sam, który potrafi Cię przytłoczyć, może być również źródłem Twojej największej siły?
Zapraszam Cię do przeczytania artykułu, w którym opowiem Ci o tym, że stres nie jest już tylko czarnym charakterem w opowieści o Twoim życiu. Przedstawię Ci perspektywę, w której stres może być Twoim sprzymierzeńcem, trenerem, a nawet przyjacielem, który pomaga rosnąć. W tym artykule zabiorę Cię w podróż poznawczą, która odsłoni przed Tobą dwie twarze stresu. Pokażę Ci, jak rozpoznać momenty, w których stres działa na Twoją korzyść, i te, kiedy zaczyna Ci szkodzić.
Jak myślisz, co sprawia, że w jednej chwili czujemy się jak superbohaterki, gotowe podbić świat, a już w następnej jakbyśmy dźwignęły na swoich barkach cały jego ciężar. Czy możliwe jest, że klucz do tej zagadki leży w naszym własnym umyśle? A może odpowiedź tkwi w tajemniczym kodzie naszej biologii?
W tym artykule nie znajdziesz prostych odpowiedzi, bo w życiu rzadko kiedy są one jednoznaczne. Zamiast tego, oferuję Ci narzędzia, które pomogą Ci zrozumieć i wykorzystać stres do własnej przewagi. Przyjrzymy się najnowszym badaniom, które rzucają nowe światło na to, jak stres wpływa na nasze życie zawodowe, sportowe, a nawet osobiste.
Zapewniam Cię, że po przeczytaniu tego artykułu, Twoje postrzeganie stresu ulegnie zmianie. Może odkryjesz, że stres to nie wróg, a sojusznik, którego nie doceniałaś? Czytaj dalej, a obiecuję, że to, co znajdziesz, przekroczy granice tego, co do tej pory uważałaś za możliwe.
STRES TO OBUSIECZNY MIECZ
Zanim przedstawię Ci dokąłdnej czym jest eustres i dystres oraz jaka jest między nimi róznica, warto przypomnieć sobie definicję stresu?
Stres to reakcja organizmu na wyzwania lub naciski. Jest to złożony zespół odpowiedzi fizjologicznych i psychologicznych, które pojawiają się, gdy osoba stoi w obliczu sytuacji, która wymaga adaptacji lub zmiany. W odpowiedzi na stres, nasz organizm aktywuje szereg mechanizmów obronnych znanych jako reakcja „walcz lub uciekaj”, która przygotowuje ciało do działania.
Fizjologicznie, stres powoduje, że gruczoły nadnerczowe wydzielają hormony takie jak adrenalina i kortyzol, które zwiększają tętno, ciśnienie krwi, poziom cukru we krwi i przepływ krwi do mięśni. Te zmiany są przygotowaniem do szybkiego reagowania na wyzwanie.
Psychologicznie, stres może wpływać na nasze emocje, myśli i zachowania. Może powodować uczucie niepokoju, frustracji, złości lub depresji. Może również wpłynąć na naszą zdolność koncentracji, podejmowania decyzji i efektywności w pracy.
Stres nie zawsze jest zły. W małych dawkach może być motywujący i pomagać w osiąganiu celów, co jest znane jako eustres, czyli pozytywny stres. Jednakże, gdy stres jest intensywny lub trwa długo, może prowadzić do dystresu, który jest negatywnym stresem i może mieć szkodliwe skutki dla zdrowia fizycznego i psychicznego.
Rozumienie stresu i jego wpływu na życie jest kluczowe dla zarządzania nim w zdrowy sposób. To pozwala na wykorzystanie stresu jako narzędzia do poprawy wydajności i dobrostanu, zamiast pozwolić, aby stał się przeszkodą.
WPŁYW STRESU NA WYDAJNOŚĆ I WYNIKI
Stres, w odpowiednich ilościach, może działać jak iskra, która zapala nasz wewnętrzny motor. Kiedy jesteśmy pod wpływem eustresu, nasza wydajność może wzrosnąć. To ten rodzaj pozytywnego napięcia, które czujemy przed ważnym wydarzeniem, które jest dla nas ważne i motywujące. W takich momentach, stres może zwiększyć naszą czujność, poprawić koncentrację i skupienie, a także wzmocnić naszą zdolność do szybkiego i efektywnego rozwiązywania problemów. W świecie sportu, biznesu i wszędzie tam, gdzie liczy się wynik, umiejętność wykorzystania stresu do poprawy wydajności jest nieoceniona.
Jednakże, kiedy stres przekracza naszą zdolność do radzenia sobie z nim, może zacząć działać przeciwko nam. Dystres, czyli negatywny stres, może prowadzić do przeciążenia, zmęczenia i wypalenia. Nasza wydajność w takich warunkach zaczyna spadać. Zamiast być skupionym i efektywnym, stajemy się rozkojarzeni, zapominalscy i mniej produktywni. Długotrwały dystres może nawet prowadzić do poważnych problemów zdrowotnych, takich jak choroby serca, depresja i zaburzenia lękowe.
Dobre samopoczucie to nie tylko brak choroby. To stan, w którym czujemy się dobrze zarówno fizycznie, jak i psychicznie, jesteśmy w stanie cieszyć się życiem i radzić sobie z jego wyzwaniami. Stres ma na to bezpośredni wpływ. Eustres może być czynnikiem, który dodaje życiu barw, sprawia, że czujemy się żywi i pełni energii. Jest to stres, który inspiruje nas do działania, do próbowania nowych rzeczy i do przekraczania własnych granic.
Z drugiej strony, dystres może mieć negatywny wpływ na nasze samopoczucie. Może powodować, że czujemy się przytłoczeni, zaniepokojeni i nieszczęśliwi. Może zakłócać nasz sen, apetyt i relacje z innymi ludźmi. W dłuższej perspektywie, negatywny stres może zmniejszać naszą zdolność do cieszenia się życiem i korzystania z jego dobrych stron.
Zrozumienie, jak stres wpływa na naszą wydajność i samopoczucie, jest pierwszym krokiem do zarządzania nim. W kolejnych rozdziałach przyjrzymy się, jak możemy wykorzystać stres do naszej korzyści i jak możemy minimalizować jego negatywne skutki, aby żyć pełnią życia i osiągać nasze cele.
CO TO JEST EUSTRES?
Eustres, często określany jako 'pozytywny stres’, jest konceptem, który odwraca tradycyjne rozumienie stresu jako wyłącznie negatywnego zjawiska. Jest to typ stresu, który jest odczuwany, gdy stawiamy czoła wyzwaniom, które są postrzegane jako w zasięgu naszych możliwości. Eustres działa jak katalizator, pobudzając nas do działania, zwiększając motywację i koncentrację, a także poprawiając naszą ogólną wydajność. To uczucie ekscytacji przed ważnym wystąpieniem, adrenalina podczas startu w zawodach sportowych, czy satysfakcja po osiągnięciu celu – to wszystko przykłady eustresu.
Biologicznie, eustres inicjuje w naszym ciele reakcję, która jest podobna do tej wywoływanej przez dystres, ale różni się intensywnością i wynikowym wpływem na organizm. Podczas gdy dystres może prowadzić do przewlekłego stanu zapalnego i innych negatywnych skutków zdrowotnych, eustres wywołuje bardziej zbalansowaną odpowiedź. Hormony stresu, takie jak adrenalina i kortyzol, są wydzielane, ale nie prowadzą do uszkodzenia ciała. Zamiast tego, przygotowują nas do działania, zwiększając przepływ krwi do mięśni, poprawiając czujność i wyostrzając zmysły.
W rzeczywistym świecie, eustres można zaobserwować w wielu sytuacjach. Dla sportowca może to być zdrowe napięcie przed ważnym meczem, które skupia jego umysł i ciało na nadchodzącym wysiłku. W biznesie, może to być presja nadchodzącego terminu, która mobilizuje zespół do efektywnej i kreatywnej pracy. Dla artysty, to ekscytacja przed premierą, która popycha go do wyrażenia swojej najlepszej twórczości.
Rola eustresu w osiąganiu maksymalnej wydajności jest nie do przecenienia. Umożliwia on osiągnięcie stanu 'flow’, czyli stanu całkowitego zaangażowania w wykonywaną czynność, gdzie działania stają się płynne, a czas zdaje się zatrzymać. Eustres pomaga nam osiągnąć i utrzymać ten stan, maksymalizując naszą wydajność i efektywność. To właśnie w tym stanie ludzie często osiągają swoje najlepsze wyniki, czy to w sporcie, sztuce, nauce czy biznesie. Eustres jest więc nie tylko naturalnym, ale i niezbędnym elementem sukcesu.
CZYM JEST DYSTRES?
Dystres to ciemna strona stresu, moment, w którym wyzwanie przekracza nasze zasoby i zdolność do radzenia sobie, przechodząc w stan, który zaczyna nas destruktywnie obciążać. Jest to punkt, w którym stres przestaje być motywującym czynnikiem i staje się źródłem cierpienia i spadku wydajności. Dystres manifestuje się, gdy ciągłe napięcie i presja zewnętrzna lub wewnętrzna przewyższają nasze mechanizmy adaptacyjne, prowadząc do uczucia przytłoczenia i bezradności.
Psychologiczne konsekwencje dystresu mogą obejmować lęk, depresję, spadek samooceny, a także zaburzenia snu i koncentracji. Fizycznie, chroniczny dystres może prowadzić do szeregu problemów zdrowotnych, takich jak choroby sercowo-naczyniowe, zaburzenia trawienne, osłabienie układu odpornościowego i zwiększone ryzyko przewlekłych stanów zapalnych. Te negatywne skutki zdrowotne są wynikiem długotrwałego narażenia na wysokie poziomy kortyzolu i innych hormonów stresu, które w nadmiarze są szkodliwe dla organizmu.
Studia przypadków w środowiskach wysokiego ryzyka, takich jak intensywne oddziały szpitalne, rynki finansowe czy elitarny sport, ilustrują skutki dystresu. Pracownicy tych sektorów często doświadczają wypalenia zawodowego, problemów z podejmowaniem decyzji i spadku wydajności, co może prowadzić do poważnych błędów i wypadków. Na przykład, wśród pracowników służby zdrowia, którzy doświadczają chronicznego stresu, obserwuje się wyższą częstość występowania błędów medycznych, a wśród traderów giełdowych – nieprzemyślane decyzje inwestycyjne pod wpływem emocji.
Rozumienie dystresu i jego wpływu na ciało i umysł jest kluczowe dla rozwoju strategii radzenia sobie ze stresem. Jako trenerka mentalna, moim zadaniem jest nie tylko pomóc klientom identyfikować źródła dystresu, ale także wyposażyć ich w narzędzia, które pozwolą na skuteczne zarządzanie stresem i odbudowę równowagi psychicznej i fizycznej.
SPEKTRUM STRESU
Stres, podobnie jak światło, rozciąga się na spektrum od pozytywnego do negatywnego, od eustresu do dystresu. Kluczowym elementem w pracy z klientami jest nauka identyfikacji wyzwalaczy obu tych stanów. Eustres często wynika z wyzwań, które są postrzegane jako osiągalne i ekscytujące, takie jak nadchodzący termin projektu czy oczekiwanie na wyniki ważnego spotkania. Dystres, z drugiej strony, pojawia się, gdy wyzwania wydają się nie do pokonania, kiedy presja czasu, oczekiwania innych lub nasze własne wewnętrzne wymagania stają się przytłaczające.
Rola percepcji w naszej odpowiedzi na stres jest fundamentalna. To, jak interpretujemy sytuację – czy jako zagrożenie, czy jako szansę – ma bezpośredni wpływ na to, czy doświadczamy eustresu czy dystresu. Przekształcanie percepcji wyzwań z zagrożeń na możliwości jest jednym z najpotężniejszych narzędzi w mojej pracy. Pomagam klientom zobaczyć, że to, co może wydawać się przeszkodą, może być również szansą na wzrost i rozwój.
Balansowanie między eustresem, a dystresem jest sztuką i nauką zarazem. Optymalna wydajność wymaga od nas zarządzania tymi dwoma stanami. Eustres jest potrzebny, aby nas motywować i pchać do przodu, ale zbyt dużo może prowadzić do przeciążenia. Dystres musi być rozpoznawany i zarządzany, aby nie przerodził się w chroniczny stres, który może zaszkodzić naszemu zdrowiu i wydajności. Praca z klientami koncentruje się na rozwijaniu umiejętności, takich jak techniki relaksacyjne, zarządzanie czasem i asertywność, które pomagają utrzymać stres w zdrowych granicach. Umożliwia to nie tylko osiągnięcie, ale i utrzymanie optymalnej wydajności w życiu zawodowym i osobistym.
STRATEGIE WYKORZYSTANIA STRESU
Stres nie musi być naszym wrogiem. W rzeczywistości, może stać się sprzymierzeńcem na drodze do sukcesu, jeśli nauczymy się go odpowiednio wykorzystywać. Techniki przekształcania dystresu w eustres to nic innego jak sztuka odnajdywania pozytywności i motywatorów. To proces, który zaczyna się od zmiany perspektywy – zamiast widzieć tylko przeszkody, zacznijcie dostrzegać w nich możliwości. Kiedy czujemy presję przed ważnym wydarzeniem, zamiast pozwolić na narastanie lęku, skupiamy się na pozytywnym napięciu i energii, jaką nam to dostarcza. To jest eustres – ten pozytywny stres, który mobilizuje i ożywia!
Trenowanie umysłu to jak codzienne ćwiczenia dla ciała. Rozwijanie umiejętności mentalnych w zarządzaniu stresem to klucz do utrzymania zdrowia psychicznego i emocjonalnego balansu. Praktyki takie jak medytacja, uważność czy techniki oddechowe to wasze narzędzia, które pomogą wyciszyć umysł i przygotować go do konstruktywnego reagowania na stres. Pamiętajmy, że umysł, podobnie jak mięsień, potrzebuje regularnego treningu, aby być silnym i elastycznym.
Interwencje stylu życia to fundament, na którym budujemy naszą odporność na stres. Zdrowa dieta, regularna aktywność fizyczna, odpowiednia ilość snu – to wszystko elementy, które wzmacniają nasze ciało i umysł, promując pozytywną odpowiedź na stres. Znalezienie czasu na relaks i hobby, które sprawiają przyjemność, to nie luksus, ale konieczność. To te chwile, kiedy ładujemy nasze baterie i dajemy sobie przestrzeń do oddychania i regeneracji.
Pamiętajmy, że każda z nas ma w sobie siłę, by przekształcić stres w coś, co doda skrzydeł. To nie jest magia, to nauka i praktyka. Jako trenerka mentalna, wspieram innych w tej podróży, wyposażając ich w wiedzę i techniki, które pomogą wykorzystać eustres do osiągania celów i cieszenia się każdym dniem pełnym zdrowia i energii.
STUDIA PRZYPADKU I BADANIA EUSTRESU I DYSTRESU
W dziedzinie sportu, badania wykazują, że eustres odgrywa kluczową rolę w osiąganiu szczytowych wyników. Przykładowo, studium przeprowadzone na grupie olimpijczyków ujawniło, że ci, którzy postrzegali stres przed zawodami jako ekscytujące wyzwanie, osiągali lepsze wyniki niż ich koledzy, którzy odczuwali jedynie lęk i napięcie. Ta zdolność do przekształcania stresu w pozytywną energię była bezpośrednio związana z lepszą koncentracją, wyższą motywacją i ostatecznie z lepszymi osiągnięciami sportowymi.
Analizując najnowsze badania w dziedzinie psychologii sportu, warto zwrócić uwagę na prace dr Hansa Selye, który jako pierwszy wprowadził pojęcia eustresu i dystresu. Jego teoria stresu jako ogólnego zespołu adaptacyjnego (General Adaptation Syndrome) stanowi fundament dla współczesnych badań nad wpływem stresu na wydajność. W kontekście sportu, badanie opublikowane w „Journal of Applied Sport Psychology” (2019) wykazało, że sportowcy stosujący techniki zarządzania stresem, takie jak trening uważności i wizualizacje, wykazywali znacząco lepszą wydajność i niższy poziom stresu przed zawodami.
W biznesie, badanie przeprowadzone przez Harvard Business Review (2020) wykazało, że liderzy, którzy praktykowali techniki redukcji stresu, takie jak medytacja i treningi relaksacyjne, byli lepiej oceniani przez swoich pracowników, mieli wyższe wskaźniki zaangażowania zespołu i raportowali lepsze wyniki finansowe swoich firm. Dodatkowo, badanie to podkreśliło, że umiejętność przekształcania stresu w eustres jest kluczowym czynnikiem w budowaniu odporności organizacyjnej i innowacyjności.
Warto również wspomnieć o badaniu z 2021 roku, opublikowanym w „The Journal of Occupational Health Psychology”, które wykazało, że interwencje zarządzania stresem, w tym regularne sesje treningu mentalnego czy coachingowe, a także warsztaty z zarządzania stresem i czasem, przyczyniały się do znacznego obniżenia poziomu dystresu wśród pracowników korporacyjnych, jednocześnie zwiększając ich ogólną wydajność i satysfakcję z pracy.
Te konkretne badania pokazują, że wykorzystanie eustresu do sukcesu nie jest jedynie teoretycznym założeniem, ale praktyką popartą solidnymi dowodami naukowymi. W swojej codziennej pracy, trenerki mentalnej, wykorzystuję te i inne badania, aby pomóc moim klientom w sporcie i biznesie nie tylko radzić sobie ze stresem, ale także wykorzystywać go jako narzędzie do osiągania wyższych standardów wydajności i osobistego rozwoju.
Przykłady z życia wzięte pokazują, że zarówno w sporcie, jak i biznesie, eustres może być potężnym narzędziem. Sportowcy, którzy uczą się przyjmować stres jako część swojego rozwoju, często osiągają wyniki przekraczające ich najśmielsze oczekiwania. Podobnie, liderzy i przedsiębiorcy, którzy potrafią wykorzystać stres jako siłę napędową do działania, często wyróżniają się na tle konkurencji. To, co łączy te przypadki, to świadome podejście do stresu i rozwijanie umiejętności, które pozwalają nie tylko na jego zarządzanie, ale i na wykorzystanie go jako katalizatora sukcesu.
WNIOSKI
Podsumowując, stres, który przez wielu jest postrzegany jako przeszkoda, może stać się potężnym narzędziem wzrostu i rozwoju. Jako trenerka mentalna, z wieloletnim doświadczeniem w pracy z topowymi osobowościami ze świata sportu, biznesu, modelingu i mediów, widziałam, jak odpowiednio zarządzany stres przekształca się w siłę napędową prowadzącą do niezwykłych osiągnięć. Przyjęcie stresu jako nieodłącznego elementu drogi do sukcesu jest kluczowe dla każdego, kto chce nie tylko przetrwać, ale i kwitnąć w dzisiejszym szybko zmieniającym się świecie.
W przyszłości, badania nad stresem i jego zastosowaniem będą kontynuowane, aby jeszcze głębiej zrozumieć, jak możemy wykorzystać jego dynamikę na naszą korzyść. Naukowcy coraz częściej skupiają się na poznawaniu indywidualnych różnic w percepcji i reakcjach na stres, co może prowadzić do bardziej spersonalizowanych metod zarządzania stresem. Ponadto, rośnie zainteresowanie wpływem technologii, takich jak aplikacje do medytacji czy urządzenia monitorujące stan fizjologiczny, na zarządzanie stresem i poprawę wydajności.
Jako profesjonaliści i liderzy w naszych dziedzinach, mamy obowiązek nieustannie poszukiwać nowych sposobów na wykorzystanie stresu jako narzędzia wzrostu. Poprzez świadome podejście do stresu, jego akceptację i adaptację, możemy nie tylko osiągnąć nasze cele, ale także inspirować innych do podążania ścieżką ciągłego rozwoju i samorealizacji. Stres jest i zawsze będzie częścią naszego życia, ale to my decydujemy, czy stanie się on naszym sprzymierzeńcem, czy przeciwnikiem.
BIBLIOGRAFIA
Selye, H. (1956). The Stress of Life. New York, NY: McGraw-Hill.
Lazarus, R.S., & Folkman, S. (1984). Stress, Appraisal, and Coping. New York, NY: Springer.
Sapolsky, R.M. (2004). Why Zebras Don’t Get Ulcers: The Acclaimed Guide to Stress, Stress-Related Diseases, and Coping. New York, NY: St. Martin’s Griffin.
McGonigal, K. (2015). The Upside of Stress: Why Stress Is Good for You, and How to Get Good at It. New York, NY: Avery.
Fletcher, D., & Sarkar, M. (2012). A grounded theory of psychological resilience in Olympic champions. Psychology of Sport and Exercise, 13(5), 669-678.
Loehr, J., & Schwartz, T. (2001). The Power of Full Engagement: Managing Energy, Not Time, Is the Key to High Performance and Personal Renewal. New York, NY: Free Press.
Seery, M.D. (2011). Challenge or threat? Cardiovascular indexes of resilience and vulnerability to potential stress in humans. Neuroscience & Biobehavioral Reviews, 35(7), 1603-1610.
Gross, J.J. (Ed.). (2014). Handbook of Emotion Regulation (Second Edition). New York, NY: Guilford Press.
Crane, R.S., & Kuyken, W. (2013). The implementation of mindfulness-based cognitive therapy: Learning from the UK health service experience. Mindfulness, 4(3), 246-254.
Achor, S. (2010). The Happiness Advantage: The Seven Principles That Fuel Success and Performance at Work. New York, NY: Crown Business.
Meichenbaum, D. (1977). Cognitive-Behavior Modification: An Integrative Approach. New York, NY: Plenum Press.
„The Role of Stress in Athletic Performance: A Review of the Literature.” (2018). The Sport Journal.
„Stress Management Interventions for Work-Related Stress in the Knowledge Work Setting: A Systematic Review and Meta-Analysis.” (2020). Journal of Occupational Health Psychology.
„Mindfulness-Based Stress Reduction for the Changing Work Environment.” (2019). Journal of Business and Psychology.
„The Influence of Psychological Resilience on Sports Performance: A Meta-Analysis.” (2021). International Review of Sport and Exercise Psychology.
WSPÓŁPRACA
Potrzebujesz profesjonalnego wsparcia w zakresie rozwoju mentalnego, osobistego czy umiejętności liderskich? Myślisz o zmianie, a nie wiesz jak i od czego zacząć? Stoisz w miejscu i boisz się zrobić kolejny? A może po prostu myślisz o rozwoju osobistym, bo chcesz w końcu zacząć robić to, co od lat pozostaje tylko w sferze Twoich marzeń? Chcesz osiągać niezwykłe cele? Nie czekaj – weź los w swoje ręcę!
Pracuję w biznesie, sporcie, modelingu, z ludźmi mediów, estrady… i nie tylko. Jestem Certyfikowaną Trenerką Mentalną, Licencjonowaną Międzynarodową Konsultantką i Trenerką Odporności Psychicznej, Trenerką Biznesu w zakresie Kompetencji Liderskich i Społecznych, Specjalistą Psychologii Sportu i Wykonania oraz Life Coach. Mentorką towarzyszącą w głębokiej zmianie osobistej.
Specjalizuję się treningu mentalnym, psychologii mistrzostwa oraz rozwoju umiejętności liderskich. Maksymalizuję potencjał, oswajam wewnętrznych sabotażystów i pomagam osiągać niezwykłe cele, niezwykłym ludziom. Szczególnie cenię sobie pracę z ambitnymi kobietami, które chcą od życia więcej!
Napisz do mnie!
Ⓜ️ hello@magdalenazapadka.com
🌐 www.magdalenazapadka.com
MENTAL PRO • Magdalena Zapadka • Trener Mentalny • Trening Mentalny • Trener Biznesu People Skills • Performance Power Skills Mentor • Rozwój Osobisty • Odporność Psychiczna • Wewnętrzna Siła • Emocje • Stres • Presja • Psychologia Sportu i Biznesu • FRIS • Przywództwo • Zarządzanie Talentami • Budowanie Zespołu • Sukces • Psychologia Mistrzostwa • Potencjał • Komunikacja • Mindset • MTQ Family Group – MTQ48 MTQ48 PLUS MTQ48 SPORT • Nawyki • Nastawienie • Pewność Siebie • Komunikacja • Asertywność • Rozwój • Szkolenia • Transformacja • CEO • Lider
