Co znajdziesz w artykule?
Gdy rozpoznajemy nasze wewnętrzne sprzeczności, otwieramy drzwi do głębszej autentyczności i spójności.
Dysonans poznawczy to termin, który może brzmieć skomplikowanie, ale w rzeczywistości opisuje coś, co wiele osób doświadcza w swoim codziennym życiu. Jest to uczucie dyskomfortu, które pojawia się, gdy nasze przekonania lub postawy są sprzeczne z naszym zachowaniem. Innymi słowy, jest to wewnętrzny konflikt między tym, co myślimy lub wierzymy, a tym, co robimy.
Przykład: Wyobraź sobie, że jesteś osobą, która uważa, że zdrowe odżywianie jest bardzo ważne. Jednak pewnego dnia decydujesz się zjeść dużą porcję fast foodów. W tym momencie możesz poczuć się winna lub niekomfortowo z powodu tej decyzji, ponieważ jest ona sprzeczna z Twoim przekonaniem o zdrowym odżywianiu. To uczucie niespójności to właśnie kognitywny dysonans.
DLACZEGO WARTO WIEDZIEĆ CZYM JEST DYSONANS POZNAWCZY?
Zrozumienie dysonansu poznawczego, może pomóc Ci lepiej zrozumieć, dlaczego czasami podejmujesz decyzje, które są sprzeczne z Twoimi przekonaniami, i jak możesz radzić sobie z tym wewnętrznym konfliktem.
W skrócie, kognitywny dysonans to uczucie niespójności między naszymi przekonaniami, a naszym zachowaniem. Aby zredukować ten dyskomfort, często dostosowujemy nasze przekonania lub postawy, aby były one zgodne z naszym zachowaniem.
PSYCHOLOGICZNE BADANIA NAD DYSONANSEM POZNAWCZYM
Dysonans kognitywny to uczucie, które pojawia się, gdy nasze przekonania nie zgadzają się z tym, co robimy. Ale skąd o tym wiemy? Dzięki badaniom naukowym, dzięki psychologii poznawczej, zwanej także kognitywną! Trzy proste, lecz ważne badania nad tym zjawiskiem:
1️⃣ Eksperyment z nudnym zadaniem (Leon Festinger i James Carlsmith, 1959)
Co zrobili? Badacze dali uczestnikom bardzo nudne zadanie do wykonania. Po zakończeniu zadania niektórym uczestnikom zaproponowano niewielką sumę pieniędzy, aby powiedzieli następnym osobom, że zadanie było interesujące.
Co się stało? Osoby, które przyjęły pieniądze i powiedziały, że zadanie było interesujące, zaczęły naprawdę wierzyć, że tak było. Zmieniły swoje przekonanie, aby poczuć się lepiej w związku z tym, co powiedziały za pieniądze.
Dlaczego to ważne? Pokazuje, że ludzie mogą zmieniać swoje przekonania, aby dostosować je do swojego zachowania.
2️⃣ Eksperyment z zakazaną zabawką (Aronson i Carlsmith, 1963)
Co zrobili? Dzieciom pokazano kilka zabawek, ale zabroniono im bawić się jedną z nich. Następnie jednej grupie dzieci powiedziano, że dostaną surową karę za zabawę tą zabawką, a drugiej grupie powiedziano o łagodnej karze.
Co się stało? Dzieci, które słyszały o łagodnej karze, zaczęły wierzyć, że nie chcą się bawić zabawką, podczas gdy dzieci z surową karą nie zmieniły swojego zdania o zabawce.
Dlaczego to ważne? Pokazuje, że jeśli nie mamy silnego powodu do naszego zachowania, możemy zmieniać nasze przekonania, aby były one zgodne z tym, co robimy.
3️⃣ Eksperyment z mięsem (Cooper i Fazio, 1984)
Co zrobili? Osobom, które regularnie jedzą mięso, pokazano informacje o tym, jak zwierzęta są traktowane w przemyśle mięsnym.
Co się stało? Niektórzy uczestnicy zaczęli wierzyć, że traktowanie zwierząt nie jest takie złe, aby poczuć się lepiej w związku z jedzeniem mięsa.
Dlaczego to ważne? Pokazuje, że ludzie mogą zmieniać swoje przekonania, aby uniknąć uczucia winy lub dyskomfortu.
Badania nad dysonansem poznawczym pokazują, że ludzie nie lubią, gdy ich przekonania są sprzeczne z ich zachowaniem. Aby poczuć się lepiej, często zmieniają swoje przekonania, zamiast zmieniać swoje zachowanie. To fascynujące zjawisko, które pomaga nam zrozumieć, dlaczego czasami ludzie robią rzeczy, które wydają się nie mieć sensu!
CODZIENNE SYTUACJE, W KTÓRYCH DOŚWIADCZAMY DYSONANSU POZNAWCZEGO?
Każdy z nas ma pewne przekonania, wartości i postanowienia, które kierują naszym życiem. Często jednak zdarza się, że nasze codzienne działania nie są z nimi zgodne. Powoduje to uczucie wewnętrznego konfliktu i dyskomfortu, które w psychologii nazywamy właśnie dysonansem poznawczym. To zjawisko dotyka każdego z nas w różnych aspektach życia, od drobnych codziennych decyzji po ważne życiowe wybory. Poniżej przedstawiam Ci kilka najczęstszych sytuacji, w których możesz doświadczyć tego nieprzyjemnego uczucia.
🔹 Dieta. Decydujesz się jeść zdrowo, ale nie możesz oprzeć się kawałkowi ciasta. Czujesz się winny, bo twoje działanie jest sprzeczne z twoim postanowieniem.
🔹 Ćwiczenia. Mówisz sobie, że regularnie będziesz ćwiczyć, ale zamiast tego spędzasz wieczór przed telewizorem.
🔹 Zakupy. Kupujesz drogą rzecz, której nie potrzebujesz, a potem usprawiedliwiasz to sobie, mówiąc, że „zasłużyłaś na małą nagrodę”.
🔹 Praca. Uważasz, że uczciwość jest ważna, ale milczysz, gdy widzisz, że kolega z pracy robi coś nieetycznego.
🔹 Relacje. Twierdzisz, że ważne są dla ciebie dobre relacje z rodzeństwem, ale rzadko się z nimi kontaktujesz.
🔹 Oszczędzanie. Planujesz oszczędzać pieniądze, ale co miesiąc wydajesz więcej, niż planowałaś.
🔹 Ekologia. Uważasz, że dbanie o środowisko jest ważne, ale jeździsz samochodem na krótkie dystanse zamiast iść pieszo.
🔹 Nauka. Mówisz, że chcesz się uczyć i rozwijać, ale zamiast czytać książkę, przeglądasz media społecznościowe.
W tych wszystkich sytuacjach Twoje działania są sprzeczne z Twoimi przekonaniami lub wartościami, co prowadzi do uczucia dyskomfortu – kognitywnego dysonansu. Kluczem jest zrozumienie tego zjawiska i podjęcie świadomych decyzji, które pomogą Ci osiągnąć spójność między tym, co myślisz, a tym, co robisz.
JAK RADZIĆ SOBIE Z DYSONANSEM POZNAWCZYM?
Jakie strategie, najczęściej stosują ludzie, aby zmniejszyć to wewnętrzne napięcie i czy są one naprawdę skuteczne? W obliczu sprzeczności między naszymi działaniami, a przekonaniami, naturalnie dążymy do przywrócenia wewnętrznej równowagi. Wybieramy różne metody, od zmiany naszych przekonań po unikanie informacji, które zwiększają nasz dyskomfort. Jednak kluczem jest zrozumienie, czy te strategie służą nam w dłuższej perspektywie, czy też jedynie maskują głębszy problem.
🔹 Zmiana przekonań. Jeśli nasze działania są sprzeczne z przekonaniami, niektórzy z nas decydują się zmienić swoje przekonania, aby były one zgodne z działaniami. Na przykład, jeśli ktoś kupił drogi produkt, który okazał się nieskuteczny, może przekonać siebie, że wartość produktu polega na czymś innym niż pierwotnie myślał.
🔹 Unikanie sprzecznych informacji. Często unikamy informacji, które mogą zwiększyć nasz dysonans. Jeśli ktoś pali papierosy, może unikać artykułów o szkodliwości palenia.
🔹 Usprawiedliwianie decyzji. Szukamy powodów, które usprawiedliwią nasze działania. Na przykład, jeśli zjemy niezdrowy posiłek, mówimy sobie, że „zasłużyliśmy na małą nagrodę” lub „jeden raz nic nie szkodzi”.
🔹 Minimalizowanie ważności. Zmniejszamy znaczenie sprzeczności, mówiąc sobie, że to nie jest takie ważne. „Nie jestem idealny, nikt nie jest” – to typowe podejście w tej strategii.
🔹 Szukanie wsparcia. Często otaczamy się ludźmi o podobnych przekonaniach lub zachowaniach, co pomaga nam poczuć się lepiej w związku z naszymi decyzjami.
Czy są skuteczne?
Tak, te strategie mogą być skuteczne w redukcji uczucia dyskomfortu spowodowanego kognitywnym dysonansem. Jednak nie zawsze prowadzą one do zdrowych czy korzystnych decyzji w dłuższej perspektywie. Dlatego ważne jest, aby być świadomym swoich wewnętrznych konfliktów i podejmować świadome decyzje, które są zgodne z naszymi prawdziwymi przekonaniami i wartościami.
OBJAWY, WYSTĘPOWANIA DYSONANSU POZNAWCZEGO
🔹 Poczucie wewnętrznego napięcia. Czujesz się niespokojna lub zaniepokojona, ale nie jesteś pewna, dlaczego.
🔹 Usprawiedliwianie swojego zachowania. Szukasz powodów, które tłumaczą Twoje działania, nawet jeśli są one sprzeczne z Twoimi przekonaniami.
🔹 Unikanie informacji. Świadomie unikasz informacji lub opinii, które mogą być sprzeczne z Twoim przekonaniem lub działaniem.
🔹 Zmiana przekonań. Zaczynasz dostosowywać swoje przekonania do swojego zachowania, zamiast odwrotnie.
🔹 Poczucie winy lub wstydu. Czujesz się źle w związku z pewnymi decyzjami lub działaniami, które podjęłaś.
JAK ZREDUKOWAĆ DYSONANS POZNAWCZY?
✅ Poddawaj się samorefleksji.i Regularnie zastanawiaj się i analizuj swoje działania i przekonania. Czy są one ze sobą zgodne?
✅ Zwracaj uwagę na uczucia. Jeśli czujesz się niespokojna po podjęciu pewnej decyzji, zastanów się, czy nie wynika to z dysonansu?
✅ Podejmuj dyskusje z innymi. Rozmawiaj z przyjaciółkami lub rodziną o swoich decyzjach i przekonaniach. Często inna perspektywa, może pomóc zidentyfikować sprzeczności.
✅ Zwracaj uwagę na usprawiedliwienia. Jeśli, często usprawiedliwiasz swoje działania, zastanów się, czy nie próbujesz zmniejszyć wewnętrznego napięcia.
✅ Edukacja. Czytaj, dowiaduj się i ucz się więcej na temat tematów, które Cię interesują. Im więcej wiesz, tym łatwiej jest podejmować decyzje zgodne z Twoimi przekonaniami.
✅ Naucz się ustalać cele. Określ, jakie są Twoje główne wartości i przekonania, a następnie ustal cele, które są z nimi zgodne. Dzięki temu Twoje działania będą bardziej spójne z tym, w co wierzysz.
✅ Praktyka uważności (mindfulness). Medytacja i techniki relaksacyjne pomagają zwiększyć świadomość własnych myśli i uczuć, co może pomóc w rozpoznawaniu i radzeniu sobie z dysonansem.
✅ Akceptacja siebie. Zrozumienie, że nikt nie jest doskonały i każdy z nas czasami doświadcza dysonansu, może pomóc w akceptacji siebie i swoich decyzji.
Rozpoznanie dysonansu poznawczego, to pierwszy krok do jego rozwiązania. Ważne jest tu, bycie świadomą swoich uczuć i przekonań oraz dążenie do ich zgodności w codziennym życiu.
Pamiętaj, że dążenie do spójności między przekonaniami, a działaniami to proces, który wymaga czasu i zaangażowania. Dysonans poznawczy jest naturalnym elementem ludzkiego doświadczenia, ale dzięki narzędziom i strategiom możesz go minimalizować. Wzmacniając samoświadomość i aktywnie pracując nad spójnością swoich działań, możesz żyć bardziej autentycznie i zgodnie ze swoimi wartościami. To nie tylko przyniesie Ci wewnętrzny spokój, ale także pozytywnie wpłynie na Twoje relacje z innymi i ogólną jakość Twojego życia.
WSPÓŁPRACA
Potrzebujesz profesjonalnego wsparcia? Myślisz o zmianie w życiu zawodowym lub osobistym? Stoisz w miejscu i boisz się zrobić kolejny? A może po prostu myślisz o rozwoju osobistym, bo chcesz zacząć robić to, co od lat pozostaje tylko w sferze Twoich marzeń?
Znam się na tym jak mało kto! Pracuję w biznesie i profesjonalnym sporcie. Jestem Certyfikowaną Trenerką Mentalną, Licencjonowaną Konsultantką i Trenerką Odporności Psychicznej, Trenerką Biznesu w zakresie Kompetencji Liderskich i Społecznych oraz Life Coach. Mentorką towarzyszącą w głębokiej zmianie osobistej.
Specjalizuję się treningu mentalnym, psychologii mistrzostwa oraz rozwoju umiejętności liderskich. Maksymalizuję potencjał, oswajam wewnętrznych sabotażystów i pomagam osiągać niezwykłe cele, niezwykłym ludziom. Szczególnie cenię sobie pracę z ambitnymi kobietami, które chcą od życia więcej!
Napisz do mnie!
hello@magdalenazapadka.com
MENTAL PRO • Magdalena Zapadka • Trener Mentalny • Trening Mentalny • Trener Biznesu People Skills • Performance Power Skills Mentor • Rozwój Osobisty • Odporność Psychiczna • Wewnętrzna Siła • Emocje • Stres • Presja • Psychologia Sportu i Biznesu • FRIS • Przywództwo • Zarządzanie Talentami • Budowanie Zespołu • Sukces • Psychologia Mistrzostwa • Potencjał • Komunikacja • Mindset • MTQ Family Group – MTQ48 MTQ48 PLUS MTQ48 SPORT • Nawyki • Nastawienie • Pewność Siebie • Komunikacja • Asertywność • Rozwój • Szkolenia • Transformacja • CEO • Lider